जगातील टॉप १० शाळांमध्ये पुण्यातील जिल्हा परिषद शाळेची मोठी झेप! भारताच्या ४ शाळांना आंतरराष्ट्रीय पुरस्कारात स्थान

भारताच्या शाळांचा जागतिक स्तरावर दबदबा

ब्रिटनस्थित टीफोर एज्युकेशन या संस्थेने कोविड संकटानंतर शिक्षण क्षेत्रातील उत्कृष्ट कामगिरीला प्रोत्साहन देण्यासाठी ‘वर्ल्ड्स बेस्ट स्कूल प्रायझेस’ सुरू केले. यंदा या स्पर्धेत भारतातील चार शाळांनी सामुदायिक सहकार्य, पर्यावरण संरक्षण, नवोन्मेष आणि निरोगी जीवन या श्रेणींमध्ये स्थान मिळवले आहे. या शाळांनी शिक्षणाच्या माध्यमातून समाजात सकारात्मक बदल घडवून आणले असून, त्यांच्या कार्याचा जागतिक स्तरावर गौरव होत आहे.

पुण्यातील जालिंदरनगर जिल्हा परिषद शाळेची कामगिरी

पुणे जिल्ह्यातील खेड तालुक्यातील जालिंदरनगर येथील जिल्हा परिषद शाळेने ‘विषयमित्र’ प्रणालीद्वारे सार्वजनिक शिक्षणात क्रांती घडवली आहे. या प्रणालीत वेगवेगळ्या वयोगटातील विद्यार्थी एकमेकांना शिकवतात आणि शिकतात, ज्यामुळे समवयस्क शिक्षणाला चालना मिळते. या नाविन्यपूर्ण पद्धतीमुळे शाळेला ‘सामुदायिक सहकार्य’ (Community Collaboration) श्रेणीतील जगातील टॉप १० शाळांमध्ये स्थान मिळाले आहे. ही शाळा ग्रामीण भागातील शिक्षणाचा दर्जा उंचावण्याचे एक उत्तम उदाहरण ठरली आहे.

इतर भारतीय शाळांचे योगदान

• हरियाणा: फरीदाबादमधील एनआयटी ५ येथील गव्हर्नमेंट गर्ल्स सीनियर सेकंडरी स्कूलने मुलींच्या शिक्षणाला चालना देताना पोषण, शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य यांची सांगड घालून सामाजिक अडथळे दूर केले आहेत. या शाळेला ‘निरोगी जीवनाला प्रोत्साहन’ (Supporting Healthy Lives) श्रेणीतील टॉप १० मध्ये स्थान मिळाले आहे.

• कर्नाटक: बेंगळुरूतील जे. पी. नगर येथील एक्या स्कूलने डिझाईन थिंकिंग आधारित अभ्यासक्रमाद्वारे विद्यार्थ्यांमध्ये सर्जनशीलता आणि समस्या सोडवण्याची कौशल्ये विकसित केली आहेत. ही शाळा ‘नवोन्मेष’ (Innovation) श्रेणीतील टॉप १० मध्ये आहे.

• उत्तर प्रदेश: वाराणसी येथील दिल्ली पब्लिक स्कूलने पर्यावरण संरक्षण आणि सामाजिक जागरूकतेच्या उपक्रमांद्वारे विद्यार्थ्यांना प्रेरित केले आहे. ही शाळा ‘पर्यावरण संवर्धन’ (Environmental Action) श्रेणीतील टॉप १० मध्ये समाविष्ट आहे.

पुरस्कारांचा उद्देश आणि प्रक्रिया

टीफोर एज्युकेशनने २०२० मध्ये कोविड संकटानंतर या पुरस्कारांची सुरुवात केली, ज्यामुळे शाळांना त्यांच्या वर्गखोल्यांमधील आणि त्यापलीकडील समाजातील बदल घडवणाऱ्या कामाला व्यासपीठ मिळाले. या पुरस्कारांमध्ये पाच प्रमुख श्रेणी आहेत: सामुदायिक सहकार्य, पर्यावरण संरक्षण, नवोन्मेष, प्रतिकूल परिस्थितीवर मात आणि निरोगी जीवनाला प्रोत्साहन. यंदा ५० अंतिम स्पर्धक शाळांमधून विजेत्यांची निवड तज्ज्ञ जजिंग अकादमीद्वारे होईल. याशिवाय, सर्व ५० शाळा ‘कम्युनिटी चॉईस अवॉर्ड’साठी सार्वजनिक मतदानात सहभागी होतील. विजेत्यांची घोषणा ऑक्टोबर २०२५ मध्ये होईल, आणि विजेत्या शाळा अबू धाबी येथील वर्ल्ड स्कूल्स समिटमध्ये आपले अनुभव आणि सर्वोत्तम पद्धती सादर करतील.

शिक्षण क्षेत्रातील प्रेरणादायी पाऊल

या पुरस्कारांमुळे भारतातील शाळांनी जागतिक स्तरावर आपली छाप पाडली आहे. विशेषतः पुण्यातील जालिंदरनगर जिल्हा परिषद शाळेने ग्रामीण भागातील शिक्षणाला नवी दिशा दिली आहे. या शाळा केवळ विद्यार्थ्यांचे भविष्य घडवत नाहीत, तर समाजात सकारात्मक बदल घडवण्याचे काम करत आहेत. शिक्षण क्षेत्रातील तज्ज्ञ आणि धोरणकर्त्यांनी या शाळांच्या कार्याचे कौतुक केले असून, यामुळे भारतातील शिक्षण पद्धतीला अधिक बळकटी मिळेल, अशी अपेक्षा आहे.