स्कोरिंग आणि नॉन-स्कोरिंग विषय: विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त माहिती

विद्यार्थ्यांसाठी कोर्स किंवा स्पर्धा परीक्षेसाठी (जसे की UPSC) विषय निवडताना स्कोरिंग आणि नॉन-स्कोरिंग विषयांमधील फरक समजून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. यामुळे अभ्यासाची योग्य रणनीती आखता येते आणि चांगले गुण मिळवता येतात. नव्या शैक्षणिक धोरणामुळे शिक्षण क्षेत्रात बदल होत असले, तरी स्कोरिंग आणि नॉन-स्कोरिंग विषयांचे मूलभूत स्वरूप कायम आहे. खासकरून दहावीनंतर स्ट्रीम निवडताना या गोष्टींचा विचार करणे गरजेचे आहे.

स्कोरिंग विषय म्हणजे काय?

स्कोरिंग विषय हे असे विषय आहेत, ज्यात कमी मेहनतीत जास्त गुण मिळवता येतात. यामध्ये उत्तर निश्चित आणि ठराविक असतात. योग्य तयारी आणि सरावाने यात चांगले यश मिळते.

वैशिष्ट्ये:

1. मर्यादित अभ्यासक्रम: अभ्यासाचा व्याप्ती निश्चित आणि ठरलेली असते.

2. MCQ आणि थोडक्यात उत्तरे: प्रश्नांचे स्वरूप सोपे आणि स्पष्ट असते.

3. कमी चुका: उत्तर बरोबर असल्यास पूर्ण गुण मिळण्याची शक्यता जास्त.

4. रिव्हिजन आणि सराव: नियमित सरावाने मार्क्स वाढवता येतात.

उदाहरणे:

• गणित: प्रत्येक प्रश्नाचे उत्तर निश्चित असते, उदा. 5x + 3 = 18, तर x = 3.

• विज्ञान: नियम आणि सूत्रे लक्षात ठेवून गुण मिळवता येतात, उदा. पाण्याचे तापमान = 100°C.

• भूगोल/इतिहास: ठराविक तारखा, घटना लक्षात ठेवून उत्तरे लिहिता येतात.

• कंप्यूटर सायन्स: योग्य कोड लिहिल्यास निश्चित गुण मिळतात.

नॉन-स्कोरिंग विषय म्हणजे काय?

नॉन-स्कोरिंग विषयांमध्ये उत्तरांचे स्वरूप ठरलेले नसते. यात विचारशक्ती, लेखनशैली आणि सादरीकरणावर गुण अवलंबून असतात. यामुळे गुण मिळवणे तुलनेने कठीण असते.

वैशिष्ट्ये:

1. लांब आणि विचारपूर्वक उत्तरे: उत्तरांसाठी सखोल विश्लेषणाची गरज असते.

2. विविध उत्तरे: प्रत्येकाचे उत्तर वेगळे असू शकते.

3. विस्तृत अभ्यासक्रम: विषय सखोल आणि वैविध्यपूर्ण असतात.

4. सादरीकरण महत्त्वाचे: भाषा आणि प्रस्तुतीकरणावर गुण अवलंबून असतात.

उदाहरणे:

• इंग्रजी साहित्य: निबंध, कविता किंवा नाटकांचे विश्लेषण, उदा. “Romeo and Juliet मधील प्रेमाचे विश्लेषण.”

• हिंदी साहित्य: कबीर, तुलसी यांच्या रचनांचा सखोल अभ्यास.

• समाजशास्त्र: सामाजिक मुद्द्यांचा विचार, उदा. “ग्लोबलायझेशनचे परिणाम.”

• कला विषय: चित्रकला, संगीत यात कल्पकतेवर गुण मिळतात.

स्कोरिंग आणि नॉन-स्कोरिंग विषयांमधील फरक का?

1. मूल्यांकन पद्धत: स्कोरिंग विषयांमध्ये उत्तर बरोबर की चूक हे स्पष्ट असते, तर नॉन-स्कोरिंग विषयांमध्ये शिक्षकांच्या समजुतीवर गुण अवलंबून असतात.

2. अभ्यासक्रम: स्कोरिंग विषयांचा अभ्यास मर्यादित असतो, तर नॉन-स्कोरिंग विषय सखोल विचार मागतात.

3. मार्किंग स्कीम: स्कोरिंग विषयांमध्ये मार्किंग ठरलेली असते, उदा. 5 गुणांसाठी 5 मुद्दे. नॉन-स्कोरिंग विषयांमध्ये ही लवचिकता नसते.

विद्यार्थ्यांसाठी सल्ला

• स्वतःच्या आवडी लक्षात घ्या: स्कोरिंग विषय निवडले, तर कमी मेहनतीत चांगले गुण मिळतील. नॉन-स्कोरिंग विषय निवडताना विश्लेषणाची तयारी ठेवा.

• अभ्यासाची रणनीती: स्कोरिंग विषयांसाठी सराव आणि रिव्हिजनवर भर द्या. नॉन-स्कोरिंग विषयांसाठी लेखन आणि सादरीकरण कौशल्य सुधारा.

• स्पर्धा परीक्षांसाठी: UPSC सारख्या परीक्षांमध्ये स्कोरिंग विषय निवडल्यास चांगले गुण मिळवता येतील, तर नॉन-स्कोरिंग विषय तुमच्या विचारशक्तीला चालना देतात.