Category: Arts

Arts आणि Commerce विद्यार्थ्यांसाठी आनंदाची बातमी: पायलट बनण्याचा मार्ग मोकळा!

भारतात वैमानिक बनण्याचं स्वप्न पाहणाऱ्या कला आणि वाणिज्य शाखेतील विद्यार्थ्यांसाठी एक मोठी संधी उपलब्ध होणार आहे. नागरी विमान वाहतूक महासंचालनालय (DGCA) लवकरच नियमांमध्ये बदल करण्याच्या तयारीत आहे, ज्यामुळे इयत्ता 12वी मध्ये भौतिकशास्त्र आणि गणित नसलेले विद्यार्थी देखील कमर्शियल पायलट लायसन्स (CPL) प्रशिक्षणासाठी पात्र ठरू शकतील. आतापर्यंत केवळ विज्ञान शाखेतील विद्यार्थ्यांनाच, ज्यांनी भौतिकशास्त्र आणि गणिताचा अभ्यास केला होता, त्यांनाच पायलट प्रशिक्षणाची संधी मिळत होती. या प्रस्तावित बदलामुळे कला आणि वाणिज्य शाखेच्या विद्यार्थ्यांसाठी वैमानिक करिअरचा मार्ग खुला होणार आहे.

DGCA नियमांमध्ये सुधारणा

सध्याच्या नियमांनुसार, CPL प्रशिक्षणासाठी 12वी मध्ये भौतिकशास्त्र आणि गणित हे विषय अनिवार्य होते. विमान उड्डाण आणि तांत्रिक बाबी समजून घेण्यासाठी हे विषय आवश्यक मानले जात होते. मात्र, 2025 मध्ये डीजीसीएने या नियमात बदल करण्याचा प्रस्ताव मांडला आहे. हा प्रस्ताव नागरी विमान वाहतूक मंत्रालयाकडे पाठवण्यात आला असून, मंजुरी मिळाल्यास कला, वाणिज्य आणि विज्ञान शाखेतील सर्व विद्यार्थी, जे शारीरिक तंदुरुस्ती आणि इतर पात्रता निकष पूर्ण करतील, ते पायलट प्रशिक्षण घेऊ शकतील.

पायलट बनण्याची प्रक्रिया

विमानाचे पायलट बनण्यासाठी खालील पायऱ्या पूर्ण कराव्या लागतील:

1. पात्रता तपासणी: किमान वय 17 वर्षे आणि शारीरिक तंदुरुस्ती आवश्यक.
2. करिअरचा मार्ग: नागरी विमान वाहतूक (एअरलाइन्स) की लष्करी विमान वाहतूक (भारतीय हवाई दल) यापैकी एक मार्ग निवडा.
3. वैद्यकीय प्रमाणपत्र: डीजीसीए-मान्यताप्राप्त वैद्यकीय परीक्षकांकडून वर्ग 2 वैद्यकीय प्रमाणपत्र मिळवा.
4. प्रशिक्षण प्रवेश: डीजीसीए-मान्यताप्राप्त फ्लाइंग स्कूल किंवा विमान वाहतूक पदवी कार्यक्रमात नाव नोंदवा.
5. ग्राउंड ट्रेनिंग: नेव्हिगेशन, हवामानशास्त्र आणि हवाई नियम यांचा अभ्यास करा आणि डीजीसीएच्या लेखी परीक्षा उत्तीर्ण करा.
6. उड्डाण तास: किमान 200 तास उड्डाण पूर्ण करा, ज्यात एकल उड्डाण, रात्रीचे उड्डाण आणि इन्स्ट्रुमेंट फ्लाइंगचा समावेश आहे.
7. परवाना: स्टुडंट पायलट लायसन्स (SPL), प्रायव्हेट पायलट लायसन्स (PPL) आणि कमर्शियल पायलट लायसन्स (CPL) टप्प्याटप्प्याने मिळवा.

12वी नंतर काय कराल?

1. फ्लाइंग स्कूल: नवीन नियम लागू झाल्यास, भौतिकशास्त्र आणि गणिताशिवाय 12वी उत्तीर्ण विद्यार्थी डीजीसीए-मान्यताप्राप्त फ्लाइंग स्कूलमध्ये CPL प्रशिक्षणासाठी अर्ज करू शकतील.
2. पदवी अभ्यासक्रम: एव्हिएशनमध्ये बी.एस्सी. किंवा एव्हिएशन मॅनेजमेंटमध्ये बीबीए यांसारख्या पदवींसह उड्डाण प्रशिक्षण घ्या.
3. इंटिग्रेटेड प्रोग्राम: ग्राउंड ट्रेनिंग, फ्लाइट ट्रेनिंग आणि टाइप रेटिंग यांचा समावेश असलेले 18-24 महिन्यांचे इंटिग्रेटेड CPL प्रशिक्षण.
4. कॅडेट पायलट प्रोग्राम: इंडिगो, स्पाइसजेट यांसारख्या एअरलाइन्सद्वारे प्रायोजित प्रशिक्षण कार्यक्रम, जे प्रशिक्षणानंतर नोकरीची हमी देतात.
5. एनसीसी एअर विंग: कॉलेजमध्ये एनसीसी एअर विंगमध्ये सामील होऊन विमान वाहतूक क्षेत्रात प्राधान्य मिळवा.
6. भारतीय हवाई दल: NDA किंवा CDS परीक्षेद्वारे लष्करी वैमानिक बनण्याची संधी.

खर्च आणि कालावधी

CPL प्रशिक्षणाचा खर्च साधारणपणे ₹30-50 लाख असतो, ज्यामध्ये उड्डाण तास, सिम्युलेटर प्रशिक्षण, परीक्षा शुल्क आणि वैद्यकीय तपासणी यांचा समावेश आहे. संपूर्ण प्रशिक्षण प्रक्रियेला 1.5-2 वर्षे लागतात.

भारतातील संधी

भारतातील विमान वाहतूक क्षेत्र वेगाने वाढत आहे. नवीन विमानतळ, एअरलाइन्स आणि उड्डाण मार्गांमुळे वैमानिकांची मागणी वाढली आहे. नवीन नियम लागू झाल्यास, कला आणि वाणिज्य शाखेच्या विद्यार्थ्यांना या क्षेत्रात करिअर करण्याची मोठी संधी मिळेल.

स्रोत: डीजीसीए नियम, टाइम्स ऑफ इंडिया, इकॉनॉमिक टाइम्स, बिझनेस स्टँडर्ड, मॅव्हेरिक एव्हिएशन आणि पायलटकेअर.