मुलींच्या शिक्षणासाठी सरकारच्या पाच खास योजना: मोफत शिक्षण आणि शिष्यवृत्तीची संधी

१. उडान शिष्यवृत्ती (CBSE UDAAN Scholarship)

वर्णन: ही योजना सेंट्रल बोर्ड ऑफ सेकंडरी एज्युकेशन (CBSE) द्वारे अकरावी आणि बारावीच्या मुलींसाठी आहे. यामुळे त्यांना इंजिनीअरिंग प्रवेश परीक्षेच्या तयारीसाठी आर्थिक मदत मिळते. मान्यताप्राप्त अभियांत्रिकी महाविद्यालयांमध्ये प्रवेश मिळवण्यासाठी ही योजना उपयुक्त आहे.

• पात्रता:

  • अकरावी किंवा बारावीमध्ये शिकणाऱ्या मुली.

  • राखीव प्रवर्गातील (SC/ST/OBC) मुलींना प्राधान्य.

  • CBSE शाळेत शिकत असणे आवश्यक.

• आर्थिक लाभ: शिक्षणासाठी आर्थिक सहाय्य आणि अभ्यास साहित्य.

• आवश्यक कागदपत्रे:

  • आधार कार्ड

  • शाळेचे ओळखपत्र

  • दहावीची गुणपत्रिका

  • उत्पन्नाचा दाखला (आवश्यक असल्यास)

  • बँक खाते तपशील

• अर्ज प्रक्रिया:

  • CBSE च्या अधिकृत वेबसाइट (cbse.gov.in) वर ऑनलाइन अर्ज करावा.

  • अर्जाची अंतिम तारीख: ऑक्टोबर/नोव्हेंबर (दर वर्षी बदलते, वेबसाइट तपासावी).

• अधिक माहिती: cbse.gov.in वर उपलब्ध.

२. बेगम हजरत महल नॅशनल शिष्यवृत्ती (Begam Hazrat Mahal National Scholarship)

वर्णन: ही शिष्यवृत्ती अल्पसंख्याक समुदायातील (मुस्लिम, ख्रिश्चन, शीख, बौद्ध, जैन, पारसी) नववी ते बारावीच्या मुलींसाठी आहे. मेरिट लिस्टच्या आधारे ही शिष्यवृत्ती दिली जाते.

• पात्रता:

  • अल्पसंख्याक समुदायातील मुली.

  • किमान ५०% गुणांसह मागील परीक्षा उत्तीर्ण.

  • कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न २ लाखांपेक्षा कमी.

• आर्थिक लाभ: दरवर्षी ५,००० ते ६,००० रुपये.

• आवश्यक कागदपत्रे:

  • आधार कार्ड

  • जातीचा दाखला

  • उत्पन्नाचा दाखला

  • शाळेची गुणपत्रिका

  • बँक खाते तपशील

• अर्ज प्रक्रिया:

  • नॅशनल स्कॉलरशिप पोर्टल (scholarships.gov.in) वर ऑनलाइन अर्ज.

  • अर्जाची अंतिम तारीख: सप्टेंबर/ऑक्टोबर (वेबसाइट तपासावी).

• अधिक माहिती: scholarships.gov.in वर उपलब्ध.

३. प्रगती शिष्यवृत्ती (Pragati Scholarship)

वर्णन: AICTE मान्यताप्राप्त महाविद्यालयांमध्ये डिग्री किंवा डिप्लोमा कोर्स करणाऱ्या मुलींसाठी ही योजना आहे. यामुळे तांत्रिक शिक्षणाला प्रोत्साहन मिळते.

• पात्रता:

  • AICTE मान्यताप्राप्त संस्थेत डिग्री/डिप्लोमा कोर्ससाठी प्रवेश.

  • कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न ८ लाखांपेक्षा कमी.

  • प्रत्येक कुटुंबातून जास्तीत जास्त दोन मुली पात्र.

• आर्थिक लाभ: दरवर्षी ५०,००० रुपये (शिकवणी फी आणि इतर खर्चासाठी).

• आवश्यक कागदपत्रे:

  • आधार कार्ड

  • उत्पन्नाचा दाखला

  • प्रवेशाचा पुरावा

  • गुणपत्रिका

  • बँक खाते तपशील

• अर्ज प्रक्रिया:

  • नॅशनल स्कॉलरशिप पोर्टल (scholarships.gov.in) वर ऑनलाइन अर्ज.

  • अर्जाची अंतिम तारीख: डिसेंबर/जानेवारी (वेबसाइट तपासावी).

• अधिक माहिती: aicte-india.org वर उपलब्ध.

४. इंदिरा गांधी शिष्यवृत्ती (Indira Gandhi Scholarship for Single Girl Child)

वर्णन: एकुलत्या एक मुलींसाठी ही शिष्यवृत्ती आहे, ज्या नॉन-प्रोफेशनल पोस्ट-ग्रॅज्युएशन कोर्स करत आहेत. ही योजना UGC द्वारे राबवली जाते.

• पात्रता:

  • एकुलती एक मुलगी (भाऊ नसावे, जुळ्या/फ्रॅटर्नल मुली पात्र).

  • वय ३० वर्षांपेक्षा कमी (प्रवेशाच्या वेळी).

  • UGC मान्यताप्राप्त संस्थेत नियमित पीजी कोर्सच्या पहिल्या वर्षात प्रवेश.

• आर्थिक लाभ: दरवर्षी ३६,२०० रुपये (दोन वर्षांसाठी).

• आवश्यक कागदपत्रे:

  • आधार कार्ड

  • जन्म प्रमाणपत्र

  • प्रवेशाचा पुरावा

  • गुणपत्रिका

  • बँक खाते तपशील

  • पालकांचे प्रतdbpedia

• अर्ज प्रक्रिया:

  • नॅशनल स्कॉलरशिप पोर्टल (scholarships.gov.in) वर ऑनलाइन अर्ज.

  • अर्जाची अंतिम तारीख: ३१ डिसेंबर २०२५ (वेबसाइट तपासावी).

• अधिक माहिती: ugc.gov.in वर उपलब्ध.

५. सावित्रीबाई फुले शिष्यवृत्ती (Savitribai Phule Scholarship)

वर्णन: ही योजना महाराष्ट्रातील मागासवर्गीय (SC, VJNT, SBC) मुलींसाठी आहे, ज्या ५वी ते १०वीमध्ये शिकत आहेत. यामुळे मुलींच्या शिक्षणातील खंड कमी होतो.

• पात्रता:

  • महाराष्ट्रातील सरकारी किंवा सरकारमान्य शाळेत ५वी ते १०वीत शिकणारी मुलगी.

  • SC, VJNT किंवा SBC प्रवर्गातील.

  • मागील परीक्षा उत्तीर्ण.

  • उत्पन्न किंवा गुणांची मर्यादा नाही.

• आर्थिक लाभ:

  • ५वी ते ७वी: ६० रुपये/महिना (१० महिन्यांसाठी).

  • ८वी ते १०वी: १०० रुपये/महिना (१० महिन्यांसाठी).

• आवश्यक कागदपत्रे:

  • आधार कार्ड

  • जातीचा दाखला

  • जन्म प्रमाणपत्र

  • शाळेची गुणपत्रिका

  • बँक खाते तपशील

• अर्ज प्रक्रिया:

  • MahaDBT पोर्टल (mahadbt.maharashtra.gov.in) वर ऑनलाइन अर्ज.

  • शाळेच्या मुख्याध्यापकामार्फत ५वी ते ७वीच्या विद्यार्थिनींची यादी जिल्हा समाज कल्याण कार्यालयाला, तर ८वी ते १०वीच्या विद्यार्थिनींची यादी सहाय्यक समाज कल्याण आयुक्तांना सादर केली जाते.

  • अर्जाची अंतिम तारीख: ३० जून २०२५ (वेबसाइट तपासावी).

• अधिक माहिती: mahadbt.maharashtra.gov.in वर उपलब्ध.

हे पण वाचा:प्रवेशाची पायरी: महाराष्ट्रात हटके अभियांत्रिकी शाखांमधून उज्ज्वल करिअरच्या संधी

काय करावे?

या योजनांचा लाभ घेण्यासाठी पालकांनी आणि विद्यार्थिनींनी वेळेत अर्ज करणे आवश्यक आहे. प्रत्येक योजनेसाठी आवश्यक कागदपत्रे आणि अर्जाची अंतिम तारीख तपासून घ्यावी. ऑनलाइन पोर्टल्सवर अर्ज प्रक्रिया सुलभ आहे, आणि आधार-लिंक्ड बँक खात्याची आवश्यकता आहे. अधिक माहितीसाठी संबंधित योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या.

संपर्क:

• UGC: 011-23604446, 011-23604200, webmaster.ugc.help@gmail.com

• MahaDBT हेल्पलाइन: mahadbt.maharashtra.gov.in वर उपलब्ध.

• CBSE: cbse.gov.in वर संपर्क माहिती.

मुलींच्या शिक्षणाला प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारच्या या योजना मोलाची भूमिका बजावत आहेत. पालकांनी आणि विद्यार्थिनींनी या संधीचा लाभ घेऊन शिक्षणाच्या प्रवासाला गती द्यावी!