IAS आणि IPS अधिकाऱ्यांचं प्रशिक्षण: जाणून घ्या खास ठिकाण आणि प्रक्रिया
by IAS आणि IPS अधिकाऱ्यांचं प्रशिक्षण: जाणून घ्या खास ठिकाण आणि प्रक्रिया
युपीएससी (UPSC) ही भारतातील सर्वात कठीण आणि प्रतिष्ठेची परीक्षा मानली जाते. दरवर्षी लाखो उमेदवार आयएएस (IAS), आयपीएस (IPS) आणि आयएफएस (IFS) अधिकारी होण्याचं स्वप्न घेऊन या परीक्षेला बसतात. पण यशस्वी होणाऱ्यांची संख्या मर्यादित असते. यशस्वी उमेदवारांचा प्रवास येथूनच सुरू होतो, जिथे त्यांना प्रशासकीय सेवेसाठी सज्ज करण्यासाठी विशेष प्रशिक्षण दिलं जातं. चला, जाणून घेऊया या प्रशिक्षणाची खास ठिकाणं आणि प्रक्रिया.
आयएएस आणि आयपीएस प्रशिक्षणाची सुरुवात: LBSNAA, मसूरी
युपीएससी परीक्षा उत्तीर्ण झालेल्या आयएएस आणि आयपीएस अधिकाऱ्यांचं प्राथमिक प्रशिक्षण लाल बहादुर शास्त्री नॅशनल अकॅडमी ऑफ ॲडमिनिस्ट्रेशन (LBSNAA), मसूरी येथे होतं. हे भारतातील सर्वात प्रतिष्ठित प्रशिक्षण संस्थान आहे. येथे ऑल इंडिया सर्व्हिसेस तसेच ग्रुप A सेंट्रल सर्व्हिसेसच्या नव्या अधिकाऱ्यांना तीन महिन्यांचा फाउंडेशन कोर्स दिला जातो.
या कोर्समध्ये प्रशासन, व्यवहारज्ञान, सहकार्य, नेतृत्व गुण, शारीरिक तंदुरुस्ती आणि नागरी सेवा मूल्यांचा समावेश असतो. देशभरातून निवडले गेलेले आयएएस, आयपीएस, आयएफएस आणि इतर सेवांचे अधिकारी येथे एकत्र येतात. हा तीन महिन्यांचा कालावधी त्यांचं व्यक्तिमत्त्व घडवण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचा ठरतो.
आयपीएस प्रशिक्षण: SVPNPA, हैदराबाद
फाउंडेशन कोर्स पूर्ण झाल्यानंतर आयएएस अधिकाऱ्यांचं प्रशिक्षण LBSNAA मध्येच पुढे चालू राहतं, तर आयपीएस अधिकाऱ्यांचं पुढील प्रशिक्षण सरदार वल्लभभाई पटेल नॅशनल पोलिस अकॅडमी (SVPNPA), हैदराबाद येथे होतं. येथे आयपीएस अधिकाऱ्यांना ११ महिन्यांचं सखोल प्रशिक्षण दिलं जातं.
या प्रशिक्षणात शारीरिक तंदुरुस्ती, शस्त्रप्रशिक्षण, कायदे, गुन्हे अन्वेषण, सायबर गुन्हेगारी, जनसंपर्क, नेतृत्व, स्ट्रॅटेजी आणि रिअल-टाइम सिम्युलेशन यासारख्या विषयांचा समावेश असतो. या टप्प्यानंतर आयपीएस अधिकाऱ्यांना त्यांच्या संबंधित राज्य कॅडरमध्ये प्रतिनियुक्त केलं जातं.
प्रशिक्षणाचा खर्च आणि सुविधा
LBSNAA मधील प्रशिक्षणाचा खर्च अत्यंत कमी आहे. एका प्रशिक्षक अधिकाऱ्याला सिंगल रूमसाठी दरमहा फक्त ₹३५० शुल्क भरावं लागतं, तर दोन जणांसाठी रूम असल्यास ₹१७५ प्रति व्यक्ती लागतं. यात वीज, पाणी यांचा समावेश असतो. मेसचा एकूण खर्च सुमारे ₹१०,००० आहे.
प्रशिक्षकांना हॉस्टेलमध्ये निवास, जिम, सायकलिंग ट्रॅक, क्रीडा संकुल, संगणक सेवा, पुस्तकालय, वैद्यकीय सेवा आणि अन्य आधुनिक सुविधा मोफत उपलब्ध असतात. या सर्व सुविधांमुळे प्रशिक्षण अधिक प्रभावी आणि सर्वांगीण बनतं.
हे सुद्धा वाचा: बारावीनंतर सर्वाधिक पगाराचे कोर्सेस आणि २०३० पर्यंत मागणी असलेली क्षेत्रे
प्रशिक्षण: एक पाऊल स्वप्नपूर्तीकडे
LBSNAA आणि SVPNPA येथील प्रशिक्षण हा केवळ शिक्षणाचा भाग नसून, देशसेवेसाठी सज्ज होण्याचा प्रवास आहे. या प्रशिक्षणातूनच आयएएस आणि आयपीएस अधिकारी देशाच्या प्रशासकीय आणि सुरक्षा यंत्रणेचा कणा बनतात. युपीएससीच्या या यशस्वी उमेदवारांचं प्रशिक्षण त्यांना केवळ तांत्रिक ज्ञानच देत नाही, तर नेतृत्व, नैतिकता आणि सेवाभाव यांचा संगम घडवतं.