विदेशी शिष्यवृत्ती कार्यक्रम महाराष्ट्र २०२५-२६: गुणवंत विद्यार्थ्यांसाठी परदेशात शिक्षणाची संधी
विदेशी शिष्यवृत्ती कार्यक्रम महाराष्ट्र २०२५-२६: गुणवंत विद्यार्थ्यांसाठी परदेशात शिक्षणाची संधी
मुंबई, १७ जून २०२५: महाराष्ट्र सरकार शैक्षणिक वर्ष २०२५-२६ साठी खुल्या प्रवर्गातील गुणवंत विद्यार्थ्यांना परदेशात उच्च शिक्षणासाठी शिष्यवृत्ती देण्याचा उपक्रम राबवत आहे. याशिवाय, रशियन विद्यापीठे भारतीय विद्यार्थ्यांसाठी वैद्यकीय शिक्षण (एमबीबीएस) साठी गुणवत्ताधारित शिष्यवृत्ती देत आहेत. महाराष्ट्र शिष्यवृत्ती योजनेसाठी अर्ज करण्याची अंतिम मुदत २५ जून २०२५ आहे.

महाराष्ट्र सरकारची विदेशी शिष्यवृत्ती योजना
महाराष्ट्र सरकारच्या उच्च व तंत्र शिक्षण विभागाने ४ ऑक्टोबर २०१८ च्या शासन निर्णयानुसार “खुल्या प्रवर्गातील गुणवंत मुला-मुलींसाठी परदेशातील उच्च शिक्षणासाठी शिष्यवृत्ती” ही योजना सुरू केली आहे. या योजनेअंतर्गत परदेशातील टाइम्स हायर एज्युकेशन (THE) किंवा क्वाक्वारेली सायमंड्स (QS) जागतिक विद्यापीठ रँकिंगमध्ये पहिल्या २०० मध्ये स्थान असलेल्या शैक्षणिक संस्थांमध्ये पदव्युत्तर पदवी, पदव्युत्तर पदविका आणि पीएच.डी. अभ्यासक्रमासाठी प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती दिली जाते.
महत्त्वाचे तपशील:
- पात्रता:
- अर्जदार भारतीय नागरिक आणि महाराष्ट्राचे रहिवासी असावेत.
- खुल्या/सर्वसाधारण प्रवर्गातील विद्यार्थी (राखीव प्रवर्गातील विद्यार्थी खुल्या प्रवर्गात अर्ज करू शकतात).
- कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न ₹८ लाखांपेक्षा जास्त नसावे.
- परदेशातील पात्र संस्थेकडून बिनशर्त प्रवेशपत्र (Unconditional Offer Letter) असणे आवश्यक.
- शिष्यवृत्ती कोटा: या योजनेद्वारे ४० गुणवंत विद्यार्थ्यांना लाभ मिळेल, यात ३० विद्यार्थी पदव्युत्तर पदवी/पदविकेसाठी आणि १० विद्यार्थी पीएच.डी.साठी.
- अर्ज प्रक्रिया:
- अर्ज ऑनलाइन पद्धतीने अधिकृत संकेतस्थळ fs.maharashtra.gov.in वर २५ जून २०२५ पर्यंत सादर करावेत.
- ऑनलाइन अर्जाची प्रिंट, मूळ प्रमाणपत्रे आणि आवश्यक कागदपत्रांच्या साक्षांकित प्रती २७ जून २०२५ रोजी सायंकाळी ५:३० वाजेपर्यंत संबंधित सहसंचालक विभागीय कार्यालयात पडताळणीसाठी सादर कराव्यात.
- आवश्यक कागदपत्रे:
- परदेशातील संस्थेचे बिनशर्त प्रवेशपत्र.
- गुणपत्रिका आणि पदवी प्रमाणपत्रे.
- उत्पन्नाचा पुरावा (आयटीआर, फॉर्म १६ किंवा सक्षम प्राधिकरणाचे प्रमाणपत्र).
- वैध पासपोर्ट.
- ना-हरकत प्रमाणपत्र (नोकरी करत असल्यास).
- लाभ: शिष्यवृत्ती शिकवणी शुल्क आणि इतर शैक्षणिक खर्च कव्हर करते, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना आर्थिक अडचणींशिवाय शिक्षण घेता येईल.
सविस्तर माहिती आणि अर्ज मार्गदर्शक तत्त्वांसाठी अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्यावी.
रशियन सरकारची वैद्यकीय शिष्यवृत्ती
रशियन सरकार आणि तेथील प्रमुख वैद्यकीय विद्यापीठे भारतीयांसह आंतरराष्ट्रीय विद्यार्थ्यांसाठी एमबीबीएस अभ्यासक्रमासाठी गुणवत्ताधारित शिष्यवृत्ती देत आहेत. या योजनेमुळे भारत-रशिया संबंधांना बळकटी मिळण्याबरोबरच भारतीय विद्यार्थ्यांना परवडणाऱ्या दरात वैद्यकीय शिक्षणाची संधी मिळेल.
महत्त्वाचे मुद्दे:
- लाभ: रशियातील वैद्यकीय पदवींना युरोप, आशिया आणि इतर खंडांमध्ये मान्यता आहे. रशियातून पदवी घेतलेले विद्यार्थी जगभरात नोकऱ्या मिळवू शकतात, कारण या पदव्या युरोपियन परिशिष्टात समाविष्ट आहेत.
- प्रमुख विद्यापीठे:
- फर्स्ट मॉस्को स्टेट मेडिकल युनिव्हर्सिटी (सेचनोव्ह युनिव्हर्सिटी)
- पाव्हलोव्ह फर्स्ट सेंट पीटर्सबर्ग स्टेट मेडिकल युनिव्हर्सिटी
- पीपल्स फ्रेंडशिप युनिव्हर्सिटी ऑफ रशिया (आरयूडीएन युनिव्हर्सिटी)
- नॉर्थ ओसेशियन स्टेट मेडिकल अकॅडमी
- तांबोव्ह स्टेट युनिव्हर्सिटी
- पात्रता: शिष्यवृत्ती शैक्षणिक गुणवत्ता, प्रवेश परीक्षेतील कामगिरी आणि इतर निकषांवर आधारित दिली जाते.
- अर्ज प्रक्रिया: प्रवेश आणि शिष्यवृत्तीसाठी ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया सुरू आहे. इच्छुक विद्यार्थ्यांनी संबंधित विद्यापीठांच्या अधिकृत संकेतस्थळांवर संपर्क साधावा.
- लाभ: शिष्यवृत्तीमुळे शिकवणी शुल्क आणि इतर खर्च कमी होतात, ज्यामुळे वैद्यकीय शिक्षणाचा आर्थिक भार कमी होतो.
विद्यार्थ्यांसाठी आवाहन
महाराष्ट्र सरकार आणि रशियन विद्यापीठांच्या या शिष्यवृत्ती योजनांचा लाभ घेण्यासाठी पात्र विद्यार्थ्यांनी वेळेत अर्ज करावेत. परदेशात शिक्षण घेऊ इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी ही एक सुवर्णसंधी आहे. अर्ज करण्यापूर्वी सर्व निकष आणि आवश्यक कागदपत्रांची पूर्तता करावी.