Arts पूर्ण केल्यानंतर पुढे काय? विद्यार्थ्यांसाठी करिअरचा नवा दिशादर्शक मार्ग

पुणे | 14 जून 2025
12वी Arts पूर्ण केल्यानंतर अनेक विद्यार्थ्यांच्या मनात मोठा प्रश्न उभा राहतो – “आता पुढे काय?” समाज, पालक आणि मित्रमंडळींकडून मिळणाऱ्या सल्ल्यांमध्ये अनेकदा गोंधळ उडतो. मात्र सत्य हे आहे की, Arts शाखेतील विद्यार्थ्यांसाठीही तितक्याच मोठ्या संधी उपलब्ध आहेत, जितक्या Science किंवा Commerce मध्ये असतात.

आज आपण पाहणार आहोत, Arts नंतर पुढे कोणते कोर्सेस, स्पर्धा परीक्षा, नोकरी संधी, आणि कौशल्य आधारित मार्ग निवडता येऊ शकतो.

Arts पूर्ण केल्यानंतर पुढे काय? विद्यार्थ्यांसाठी करिअरचा नवा दिशादर्शक मार्ग

UG Courses – पदवी अभ्यासक्रम

1. B.A. (Bachelor of Arts)
Arts शाखेतील सर्वात क्लासिक आणि सामान्य कोर्स. यात History, Political Science, Psychology, Sociology, Marathi, English Literature, Philosophy इ. विषय घेता येतात.
नंतर MA, SET/NET करून प्राध्यापक किंवा संशोधक बनता येते.

2. BFA (Bachelor of Fine Arts)
चित्रकला, मूर्तिकला, अ‍ॅनिमेशन, फोटोग्राफी, इत्यादीत रस असणाऱ्यांसाठी हा कोर्स उत्तम आहे.
नंतर Freelance Artist, Designer, Illustrator म्हणून काम करता येते.

3. BSW (Bachelor of Social Work)
Social work मध्ये करिअर करू इच्छिणाऱ्यांसाठी. NGOs, CSR, Government Welfare Departments मध्ये नोकरीची संधी.
MSW केल्यावर मोठ्या संस्थांमध्ये Senior Position मिळू शकतो.

4. BJMC / BMM (Journalism & Mass Communication / Media Studies)
न्यूज, टीव्ही, रेडिओ, डिजीटल मीडिया मध्ये काम करण्याची इच्छा असल्यास.
Reporter, Editor, Anchor, Script Writer, Content Creator म्हणून करिअर.

5. BA-LLB (Law – Integrated 5 year Course)
Advocate, Legal Advisor, Judicial Service मध्ये करिअर करू इच्छिणाऱ्यांसाठी.
UPSC आणि Judiciary परीक्षांसाठीसुद्धा हा कोर्स फायदेशीर.

6. Bachelor in Hotel Management / Travel & Tourism
Hospitality sector मध्ये करिअर करायचं असल्यास उत्तम पर्याय.

स्पर्धा परीक्षा व Government Jobs

Arts पूर्ण केल्यानंतर सर्वात मोठा फायदा म्हणजे स्पर्धा परीक्षा देण्याची पात्रता मिळते.
1. UPSC (IAS, IPS, IFS)
2. MPSC (PSI, STI, Dy. Collector, Tehsildar इ.)
3. Staff Selection Commission (SSC CGL, CHSL)
4. Railway Recruitment Board (RRB)
5. IBPS / Banking Exams (Clerk, PO)
6. LIC, GIC, FCI, ESIC इत्यादी सरकारी संस्था

या सर्व परीक्षा Graduation नंतर देता येतात. पण B.A. करत असतानाच तयारी सुरू केल्यास यश मिळण्याची शक्यता वाढते.

Skill-based आणि Short-term Courses

जर लगेच नोकरी करायची इच्छा असेल किंवा स्वतंत्र काम सुरू करायचं असेल तर खालील कोर्सेस उपयुक्त ठरतात:

Digital Marketing
Content Writing
Graphic Designing
Video Editing
Photography & Photo Editing
Foreign Language Courses (German, French, Japanese)
Event Management
Interior Designing
Fashion Designing
Yoga & Fitness Training

या कोर्सेस 3 ते 12 महिन्यांचे असतात आणि Freelance / Remote Work साठी उत्तम संधी निर्माण करतात.

Naukri आणि Self-Employment च्या संधी

Tuition / Coaching Classes
Blogging / Vlogging
Online Content Creation
Journalism / Reporting
NGO Work / Field Research
Government Contract Basis Jobs
Translator / Language Expert

Arts विद्यार्थी विविध क्षेत्रात स्वतंत्र व्यवसायही सुरू करू शकतात, विशेषतः creative क्षेत्रात.

थोडक्यात सांगायचं झालं तर…

Arts शाखा म्हणजे फक्त इतिहास आणि राजकारण एवढंच नाही. ती एक अशी शाखा आहे जी समाजाची नाडी समजून घेते, विचारांचं नेतृत्व करते आणि प्रशासनापासून ते पत्रकारितेपर्यंत प्रत्येक ठिकाणी आपला ठसा उमटवते.

आजच्या डिजिटल युगात कला, विचार आणि संवाद याला जितकी किंमत आहे, तितकी कदाचित कधीच नव्हती. त्यामुळे Arts केल्यानंतर ‘काय’ याचं उत्तर अनेक पर्यायांत सापडू शकतं – फक्त गरज आहे ती योग्य दिशेने विचार करून निर्णय घेण्याची.

Arts पूर्ण केल्यानंतर पुढे काय? विद्यार्थ्यांसाठी करिअरचा नवा दिशादर्शक मार्ग